Door N.M. januari 2023
“Every cop is a criminal. All the sinners are saints.” Sympathy for the Devil
“Wee hun die het kwade goed noemen en het goede kwaad; die duisternis voorstellen als licht en licht als duisternis; die bitter doen doorgaan voor zoet en zoet voor bitter.” Jesaja 5:20-21
Cultuur en ideologie
Een Cultuur van een land is het geheel aan gewoonten en gebruiken, doorwerkend in gedragsregels, omgangsvormen die kenmerkend zijn voor de inwoners van een land. Cultuur wordt gevormd en overgedragen door het geheel aan verhalen in de brede zin van het woord dat in een samenleving wordt verteld. Concreet komt zij tot uiting in moraal (normen en waarden), opvattingen, meningen, ideeën, et cetera. Participanten in een coherente, samenhangende cultuur (burgers, inwoners, mensen) hebben grotendeels een shared reality; een met elkaar corresponderend Zelf-, Mens- en Wereldbeeld. Hiermee is samenwerking mogelijk en voor zoveel mogelijk mensen resulteert het in Duurzame Voldoening (een combinatie van Succes, Geluk en Vrijheid), tevredenheid en een harmonieus bestaan. Het script dat mensen op jonge leeftijd krijgen aangereikt, heeft zodoende een realistisch karakter. Mensen worden uitgedaagd om dat script, die levensverwachting te realiseren wat met de nodige inspanning en onvermijdelijke tegenslagen velen in meer of mindere mate ook daadwerkelijk lukt. Narratief en werkelijkheid kunnen nooit helemaal met elkaar in overeenstemming zijn, maar het is wenselijk wanneer dat grotendeels wel het geval is.
Een Cultuur en daarin vervatte dominante ideologie in een samenleving worden gedicteerd door de instituties zoals media, politiek, onderwijs, rechtspraak, religie. Cultuur en ideologie (het geheel van opvattingen, meningen, normen, waarden, et cetera) worden overgedragen middels narratieven die door die instituties worden verspreid, zoals televisie- en radioprogramma’s, krantenartikelen, onderwijsmateriaal, boeken, preken in kerken, kunstwerken, noem maar op; internalisering, adaptatie van die ideologie is dan ook grotendeels een onbewust proces.
Dit kan nader worden verduidelijkt middels het concept van Onderbouw Bovenbouw Structure (Base Super Structure) getheoretiseerd door Karl Marx in zijn werk A Preface to the Critique of Polictical Economie (1895). In de bovenbouw van een samenleving bevinden zich de instituties die een ideologie in stand houden en daarmee de productieverhoudingen. Vertegenwoordigers van de onderbouw (het volk, proletariaat) denkt, handelt en richt hun leven in op basis van die ideologie.
In het kort:
Mensen nemen beslissingen op basis van hun opvattingen en ideeën, etc.
Deze internaliseren zij op basis van de verhalen (narratief) die zij tot zich nemen.
Verhalen komen tot mensen via de instituties in de bovenbouw van een samenleving (media, politiek, onderwijs, religie, rechtspraak, etc.).
Die verhalen bevatten de ideologie die dominant is in een samenleving.
Die ideologie vormt het karakter van een Cultuur en werkt door in de levensloop van mensen.
In de optiek van Marx houdt de bovenbouw-onderbouw structuur een ideologie in stand die resulteert in klasse-ongelijkheid. Arbeiders hebben een ideologie geïnternaliseerd die tegen hun belangen in gaan, zij hebben een vals bewustzijn. Dit is een sociologische logica en staat los van wat die ideologie dan inhoudt. Het is een verschijnsel dat zich in iedere samenleving voordoet: de machthebbers, in het bijzonder machthebbers van communicatiemiddelen, dicteren de ideologie en houden machtsverhoudingen in stand.
Marx refereerde natuurlijk aan de Kapitalistische, Protestants Calvinistische Cultuur en de daarmee samenhangende ideologie. Zijn kritiek op religie (opium van het volk) betrof geen kritiek op Boeddhisme, Islam of welke andere niet-Westerse religie dan ook (deze waren in de 19 eeuw niet tot nauwelijks aanwezig in het Westen), het was directe kritiek op het Christendom en de Joods-Christelijke, Protestants Calvinistische cultuur; kritiek die tot de dag van vandaag, met name sinds de Romantisch Marxistische opleving van de jaren 60, voortduurt. Een kritiek die dan ook herkenbaar is in de narratieven van de huidige machthebbers over communicatiemiddelen.
Een neo-Marxist als Gramsci constateerde dan ook terecht dat voor verandering van verhoudingen, verdeling van productiemiddelen en daarvoor vereiste verandering van cultuur en ideologie een gewelddadige machtsovername doorzichtig en daardoor gedoemd tot falen zou zijn. Hij pleitte voor de befaamde mars door de instituties. De instituties hebben immers exclusieve toegang tot communicatiekanalen (massamedia) waarmee verhalen en de daarin vervatte ideologie kunnen worden verspreid.
Wij leven in een tijd waarin in de mars door de instituties lijkt te zijn voltooid. Immers, in alle instituties is het gedachtengoed dat samenhangt met Romantiek en Marxisme dominant en bevinden Liberaal Progressieven zich op de invloedrijke (en ook de andere) posities. Of het nu gaat om voorzitters van Hogescholen, docenten, rechters, journalisten, televisiepresentatoren of predikanten, nieuwslezers, omroepdirecteuren, netcoördinatoren en uitgevers; ze zijn lid of stemmen op partijen als D66, GroenLinks, Partij van de Arbeid, Partij van de Dieren en voor de gekleurde collega Bij1. Cultuur, narratieven en ideologie zijn doordrenkt van een nieuwe ideologie. (Overigens verklaart dit waarom media niet langer als Vijfde Macht wordt beschouwd die kritisch zou moeten zijn op Politiek; doelstellingen die samenhangt met de lang mars zijn voor de vertegenwoordigers in Politiek en Media immers hetzelfde).
De eerdere Protestants Calvinistische ideologie is vervangen door een nieuwe Romantisch Marxistische ideologie, of de Liberaal Progressieve ideologie. De moraal, ideeën, opvattingen, levensscript, et cetera die in hun geheel die nieuwe ideologie vormen zijn niet zozeer verschillend, nuancerend of anders dan die van de eerdere ideologie, maar fundamenteel en radicaal tegenovergesteld. In de optiek van de nieuwe ideologie zijn niet sommige onderdelen van die eerdere ideologie onjuist, evenmin dienen gewoonten en gebruiken te worden aangevuld of te worden genuanceerd.
Nee, het gaat om een totale en volledige omkering. Alles, ieder detail van de voorgaande Christelijke cultuur moet anders. Het volgende experiment kan hiertoe worden uitgevoerd: wilt u weten wat het standpunt van D66 is ten aanzien van welk onderwerp dan ook (neem als voorbeeld Abortus of Euthanasie)? Welnu, dat is eenvoudig te bepalen: kijk wat het standpunt zou zijn vanuit Christelijke moraal. Het standpunt van D66 is het tegenovergestelde.
De zinsnede uit het Internationale Socialistische volkslied De Internationale “Sterft, gij oude vormen en gedachten” is voor alle onderdelen, aspecten, opvattingen, et cetera (inderdaad alle vormen en gedachten) van toepassing. De hele ideologie moet op z’n kop. Niet in grote lijnen, maar de omkering is resoluut en volledig.
Inversed Culture
De cultuur van de Westerse samenleving begint zodoende, ruim 50 jaar na de start van de lange mars en de (vermeende) omwentelingen van the sixties, steeds meer het karakter te krijgen van een Inversed Culture. De cultuur staat op z’n kop, moraal, opvattingen meningen, et cetera zijn omgekeerd. Gezien het verband tussen Cultuur en levensloop, zo resulteert een omgekeerde cultuur, tot omgekeerde levensuitkomsten.
De voorgaande cultuur was Protestant Calvinistisch en resulteerde in Duurzame Voldoening bij haar burgers. Door de overname van de instituties is de Cultuur volledig omgedraaid; inversed. Waarden, opvattingen, etc. zij tegenovergesteld (inversed) aan die voorgaande cultuur.
Inversed Culture
De cultuur van de Westerse samenleving begint zodoende, ruim 50 jaar na de start van de lange mars en de (vermeende) omwentelingen van the sixties, steeds meer het karakter te krijgen van een Inversed Culture. De cultuur staat op z’n kop, moraal, opvattingen meningen, et cetera zijn omgekeerd. Gezien het verband tussen Cultuur en levensloop, zo resulteert een omgekeerde cultuur, tot omgekeerde levensuitkomsten.
De voorgaande cultuur was Protestant Calvinistisch en resulteerde in Duurzame Voldoening bij haar burgers. Door de overname van de instituties is de Cultuur volledig omgedraaid; inversed. Waarden, opvattingen, etc. zij tegenovergesteld (inversed) aan die voorgaande cultuur.
Dominante ideologie: Romantisch en Marxistisch
Zoals gezegd: de huidige dominante ideologie is Liberaal Progressief en bestaat uit Romantische en Marxistische kenmerken. Romantische kenmerken: verheerlijking van natuur, verheerlijking van jeugdigheid, vrije liefde en vrije seksualiteit, drugsgebruik, mystiek en spiritualiteit, verheerlijking van kunst (m.n. muziek). Marxistische: verheerlijking van de rebel, oproep tot revolutie, anti-kapitalisme. De opvattingen die gerelateerd zijn aan deze kenmerken kunnen ontkracht, in die zin dat de levensbeslissingen die eruit voortkomen geen stabiele basis vormen voor een leven dat zich kenmerkt door zedelijk en geestelijk welzijn.
Deze kenmerken gedragen zich als memes (de culturele variant van genes); ze versterken elkaar, reproduceren en muteren. Die kenmerken zijn dan ook in nagenoeg ieder verhaal, maatschappelijk debat (narratief) herkenbaar.
Overdracht van cultuur vanuit Memetica
De wijze waarop een cultuur wordt overgedragen kan worden verduidelijkt met behulp van begrippen uit de Memetica, de studie van memes.
Opvattingen, meningen, ideeën, normen, waarden enzovoorts gedragen zich als zogenaamde memes, in de betekenis zoals Richard Dawkins dit begrip heeft geïntroduceerd in zijn werk Het Zelfzuchtige Gen (1976). Memes zijn culturele concepten, constructies en de culturele variant van genen. Net als genen, zijn er miljarden memen. Ideeën, opvattingen, normen, waarden, et cetera zijn voorbeelden van memen. Het geheel van met elkaar verwante, samenhangende memen wordt een memeplex genoemd, of wel een ideologie.
Ze verspreiden zich en ze muteren. Aantrekkelijke memes overleven, niet in de laatste plaats vanwege hun seksuele aantrekkelijkheid. Zowel genes als memes worden overgedragen middels mechanismen die seksueel en oerdriftmatig van aard zijn. Om genen zich te laten reproduceren, zal de mens zich letterlijk voort moeten planten. Maar ook memes reproduceren zich op basis van seksuele aantrekkingskracht. Een bijzondere rol is hierin weggelegd voor celebrities en popartiesten.
Die Romantisch Marxistische kenmerken gedragen zich als memes. Ze worden constant herhaald en verspreiden zich als een virus. De vraag is tot op welk niveau dat virus zich nog laat verspreiden en of die omkering zich totaal en volledig laat voltrekken.
Kenmerken van ideologie in verhalen
Deze kenmerken kunnen worden herkend in nagenoeg ieder product (ieder narratief) van de instituties die ideologie dicteren: nieuwsitems, krantenartikelen, boeken, onderwijsmethoden, preken in kerken (de PKN is volledig gekraakt door links), uitspraken en bepalingen van rechters, uitzendingen van het Jeugdjournaal, het Sinterklaasjournaal, et cetera. In het kort: in alle verhalen in de brede zin van het woord die wij tot ons nemen, overal en altijd, bewust en onbewust. Verhalen waarin opvattingen, meningen, moraal zijn versluierd die wij onbewust tot ons nemen en waarop wij vervolgens onze levensbeslissingen baseren.
In ieder artikel, nieuwsbericht, talkshow, film, serie, debatten, reclameblok, popmuziek, etc. In feite in alles wat wordt geproduceerd door de instituties. Opvattingen uit die Romantische Marxistisch ideologie worden enerzijds letterlijk geformuleerd en meegedeeld (bijvoorbeeld: het Kapitalisme is de wortel van al het kwaad). Anderzijds worden opvattingen veel meer op subtiele wijze overgedragen. Versluierd in een verhaal (bijvoorbeeld: de antagonist (the bad guy, de slechterik) in een verhaal die dat Kapitalisme representeert; denk bijvoorbeeld aan de verloofde van Rose in Titanic als tegenhanger van Jack, de romanticus die de hedendaagse ideologie vertegenwoordigd). In dit specifieke voorbeeld van antikapitalistische retoriek en meningsvorming: veel mensen met die antikapitalistische opvattingen zijn nauwelijks in staat om dat beargumenteren, simpelweg omdat ze opvatting op basis van gangbare tendensen hebben overgenomen, maar inhoudelijk niet geïnformeerd (en al helemaal niet deskundig) zijn.
Ideologie wordt overgedragen middels verhalen. De ontvanger heeft de neiging om de opvattingen en levenshandel en -wandel over te nemen en te internaliseren van de protagonist, de held, de ster. We adopteren de opvattingen van onze culturele rolmodellen en doen een poging ook hun levens handel en wandel te kopiëren. Een interessant voorbeeld is de toename en normalisering van echtscheidingen, pas nadat de rocksterren van de jaren 60 dat eerst hadden “voor gedaan”. Maar denk ook aan drugsgebruik, interesse in Oosterse religies, klimaathysterie of persoonlijke voorkeuren: onze helden doen het, dus het zal wel goed zijn.
Het is een confronterende gedachte dat anderen voor ons bepalen wat wij denken. Dat is van alle tijden en het geldt voor iedere cultuur, maar het is natuurlijk de bedoeling dat die narratieven en ideologie resulteren in levensbeslissingen die gezond zijn voor de deelnemers aan die cultuur en in hun totaliteit leiden tot zedelijke en geestelijke welstand, welzijn, welvaart en in collectieve zin, tot een beschaving.
Als de Cultuur en Ideologie volledig zijn omgedraaid, dan is de uitkomst in individuele levens dat ook. Cultuur en Ideologie werken immers door in levensbeslissingen en hetgeen de mens ‘overkomt’. De Protestants Calvinistische Cultuur was harder, ruwer, niet Romantisch; maar sloot wel aan bij de werkelijkheid. Burgerlijk en saai wellicht en zeker niet romantisch, maar jonge mensen kregen een ‘script’ voor het leven dat gedurende hun leven grotendeels kon worden gerealiseerd. Niet in de laatste plaats omdat mensen in die samenleving een ‘shared reality’ (een vergelijkbaar Zelf-, mens- en wereldbeeld) hadden. Ook mensen uit verschillende zuilen hielden er toch bij benadering vergelijkbare opvattingen ten aanzien van levensinrichting op na.
Cultuur van Verraad
De huidige Romantisch Marxistische Ideologie contrasteert juist met de werkelijkheid. Inwoners krijgen door de instituties narratieven toegediend en internaliseren een ideologie die niet correspondeert met de werkelijkheid. Ten aanzien van maatschappelijk, culturele ontwikkelingen dicteert zij een overgesimplificeerd beeld. Het ‘levensscript’ en daaraan verwante opvattingen, ideeën, verwachtingen ten aanzien van het leven kunnen niet (hooguit moeilijk of nauwelijks en slechts door enkelingen, de winnaars) worden gerealiseerd.
In feite pleegt die Cultuur dan ook ‘verraad’ aan haar inwoners. Deze ideologie presenteert immers een mens- en wereldbeeld dat niet klopt. Mensen krijgen opvattingen en verwachtingen van het leven die sterk contrasteert met hetgeen het leven feitelijk inhoudt. Het prospectus van het leven wordt niet geleverd, zoals het prospectus van bijvoorbeeld vage beroepsopleidingen niet wordt geleverd.
De ontfermende werking van cultuur
Een Cultuur (de instituties) dient zich juist te ontfermen over haar burgers, in het bijzonder haar jonge inwoners; het tegendeel is het geval: jonge mensen krijgen verhalen uit een ideologie voorgeschoteld waarmee zij een Zelf-, mens- en wereldbeeld internaliseren waarmee zij in het leven niet uit de voeten kunnen en geen Duurzame Voldoening kunnen realiseren. Veel mensen worden dan ook in de loop van hun leven geconfronteerd met teleurstelling wanneer zij zich realiseren dat hetgeen in hun jonge jaren is voorgehouden en waarop zij gedrag en levensbeslissingen hebben gebaseerd niet is gerealiseerd.
Het is niet geheel zonder ironie dat door Marx weliswaar terecht geobserveerde valse bewustzijn juist van toepassing is op dat eigen Marxistische gedachtengoed. Zoals gezegd: in elke cultuur dicteren de instituties in de bovenbouw de ideologie die onder meer de productieverhoudingen in stand houdt waardoor de onderbouw een vals bewustzijn heeft.
Dat valse bewustzijn geeft immers voeding aan levensbeslissingen die moet leiden naar een vaak niet realiseerbaar levensverloop. Veel jongens hebben de tegenwoordige dominante ideologie (noem het Woke, noem het Liberaal Progressief) en daarmee corresponderende opvattingen geïnternaliseerd; juist daarmee hebben ze een vals bewustzijn. Die ideologie houdt ook in dit geval maatschappelijke verhoudingen in stand en werkt door in levensloop. Net als in Marx zijn observaties gaat die ideologie tegen de belangen van mensen in de onderbouw in. Echter, in de tijd waarin de voorgaande Joods-Christelijke ideologie dominant was, de cultuur nog die ontfermende functie uitoefende over de arbeidersklasse, is dat nu niet langer het geval. Die klasse wordt door de cultuur juist een kant op gestuwd die desastreuze gevolgen heeft voor de mensen. Onder invloed van die ideologie die Romantisch Marxistisch is, zijn de mensen in die onderbouw aanzienlijk slechter af dan in de tijd waarin de Protestant Calvinistische ideologie bepalend was.
Het afwerpen van de ketenen waar Rousseau en Marx over spraken is niet zo’n goed idee.